Hướng dẫn cách lập báo cáo tài chính cho Người mới bắt đầu

Báo cáo tài chính là sản phẩm cuối cùng của một doanh nghiệp, phản ánh quá trình hoạt động sản xuất và kinh doanh của nó. Đây là tài liệu chi tiết và toàn diện nhất, thể hiện tình hình hiện tại của doanh nghiệp, bao gồm tài sản, nguồn vốn, dòng tiền và kết quả hoạt động kinh doanh.

Để hoàn thành báo cáo tài chính, doanh nghiệp cần thực hiện các bước sau:

• Lập bảng cân đối kế toán;
• Soạn thảo báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh;
• Chuẩn bị báo cáo lưu chuyển tiền tệ và thuyết minh báo cáo tài chính.

Bảng cân đối kế toán

Trước khi lập bảng cân đối kế toán (BCĐKT), kế toán viên cần phải ghi nhận tất cả các nghiệp vụ kinh tế phát sinh vào sổ kế toán tổng hợp và chi tiết liên quan, đồng thời thực hiện kiểm kê tài sản và ghi nhận kết quả kiểm kê vào sổ kế toán.

1. Trước khi khóa sổ, cần đối chiếu các khoản công nợ phải thu và phải trả, so sánh giữa số liệu tổng hợp và số liệu chi tiết, cũng như đối chiếu số liệu trên sổ kế toán với số thực tế kiểm kê, sau đó tiến hành khóa sổ kế toán và tính toán số dư của các tài khoản.
2. Khi lập BCĐKT, các chỉ tiêu liên quan đến tài khoản có số dư Nợ sẽ được ghi dựa trên số dư Nợ. Ngược lại, các chỉ tiêu liên quan đến tài khoản phản ánh nguồn vốn có số dư Có sẽ được ghi dựa trên số dư Có của tài khoản.
3. Các chỉ tiêu thuộc các khoản phải thu và phải trả sẽ được ghi theo số dư chi tiết của các tài khoản này. Nếu số dư chi tiết là dư Nợ, sẽ được ghi vào phần “tài sản”, còn nếu số dư chi tiết là dư Có, sẽ ghi vào phần “nguồn vốn”.
4. Một số chỉ tiêu liên quan đến các tài khoản điều chỉnh hoặc dự phòng (như TK: 214, 129, 229, 139, 159) thường có số dư Có, nhưng khi lập BCĐKT sẽ ghi vào phần tài sản với số âm; các tài khoản nguồn vốn như 412, 413, 421 nếu có số dư bên Nợ vẫn sẽ ghi vào phần “nguồn vốn”, nhưng cũng ghi với số âm.

Trong thực tế, để hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa không có bộ phận kế toán nội bộ, dịch vụ kế toán trọn gói là một giải pháp được ưa chuộng, vừa đảm bảo tính chính xác, vừa tiết kiệm chi phí nhân sự dài hạn.

Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh

Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh là một phần của báo cáo tài chính tổng hợp, thể hiện tổng quan về doanh thu, chi phí và các kết quả hoạt động khác của doanh nghiệp trong một khoảng thời gian nhất định.

Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh cung cấp thông tin thiết yếu cho nhiều đối tượng khác nhau, nhằm phục vụ cho việc kiểm tra, phân tích và đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch về chi phí, doanh thu, thu nhập và kết quả của từng hoạt động.

Đặc biệt, vào thời điểm cuối năm hoặc khi có thay đổi lớn trong cơ cấu hoạt động, doanh nghiệp thường cần đến sự hỗ trợ từ các đơn vị chuyên trách để thực hiện quyết toán thuế và đảm bảo tuân thủ đầy đủ các quy định hiện hành.

Bản chất của báo cáo tài chính:

– Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh phản ánh tình hình và kết quả của hoạt động sản xuất kinh doanh theo từng kỳ kế toán, cũng như tình hình thực hiện nghĩa vụ đối với nhà nước.

– Ngoài ra, báo cáo này còn được sử dụng như một công cụ để dự đoán cách thức hoạt động của doanh nghiệp trong tương lai.

Báo cáo lưu chuyển tiền tệ

Báo cáo lưu chuyển tiền tệ phản ánh sự di chuyển của dòng tiền vào và ra của doanh nghiệp. Có hai phương pháp để lập báo cáo này: phương pháp trực tiếp và phương pháp gián tiếp.

Doanh nghiệp cần phải báo cáo các luồng tiền từ hoạt động kinh doanh theo một trong hai phương pháp đã nêu:

Phương pháp trực tiếp:

Theo phương pháp này, các chỉ tiêu thể hiện luồng tiền vào và ra được trình bày trong báo cáo và xác định theo một trong hai cách sau:

1. Phân tích và tổng hợp trực tiếp các khoản thu và chi theo từng nội dung từ các ghi chép kế toán của doanh nghiệp.

2. Điều chỉnh doanh thu, giá vốn hàng bán và các mục khác trong báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh để phản ánh:

+ Những thay đổi trong kỳ về hàng tồn kho, các khoản phải thu và phải trả từ hoạt động kinh doanh;

+ Các luồng tiền liên quan đến hoạt động đầu tư và tài chính;

+ Các khoản mục không phải tiền mặt khác.

Phương pháp gián tiếp:

Các chỉ tiêu về dòng tiền được xác định dựa trên tổng lợi nhuận trước thuế, sau đó điều chỉnh cho các khoản mục sau:

– Doanh thu và chi phí không liên quan đến tiền mặt, chẳng hạn như khấu hao tài sản cố định và dự phòng.
– Lãi hoặc lỗ từ chênh lệch tỷ giá hối đoái chưa thực hiện.
– Số tiền đã nộp thuế thu nhập doanh nghiệp.
– Những thay đổi trong kỳ về hàng tồn kho, các khoản phải thu và các khoản phải trả từ hoạt động kinh doanh (không bao gồm thuế thu nhập và các khoản phải nộp khác sau thuế thu nhập doanh nghiệp).
– Lãi lỗ từ các hoạt động đầu tư.

Thuyết minh báo cáo tài chính

Bản thuyết minh báo cáo tài chính là một phần không thể thiếu trong báo cáo tài chính của doanh nghiệp, có nhiệm vụ mô tả một cách chi tiết và phân tích các thông tin đã được trình bày trong bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, báo cáo lưu chuyển tiền tệ, cùng với các thông tin bổ sung cần thiết theo yêu cầu của các chuẩn mực kế toán hiện hành. Ngoài ra, bản thuyết minh cũng có thể cung cấp những thông tin khác mà doanh nghiệp cho là cần thiết để đảm bảo tính trung thực và hợp lý của báo cáo tài chính.

Ngoài việc đảm bảo tính chính xác trong các con số, doanh nghiệp cũng cần thể hiện được sự minh bạch và hợp lý trong các quyết định tài chính. Trong trường hợp doanh nghiệp đang thực hiện các thay đổi lớn như chuyển đổi mô hình hoạt động, mở rộng chi nhánh hoặc thủ tục thành lập VPĐD, việc chuẩn hóa báo cáo tài chính sẽ giúp tăng uy tín với nhà đầu tư và cơ quan quản lý.

Nguyên tắc lập và trình bày Bản thuyết minh báo cáo tài chính

Khi thực hiện báo cáo tài chính hàng năm, doanh nghiệp cần phải soạn thảo Bản thuyết minh báo cáo tài chính theo đúng quy định từ đoạn 60 đến đoạn 74 của chuẩn mực kế toán số 21 về “trình bày báo cáo tài chính” và các hướng dẫn trong Chế độ báo cáo tài chính hiện hành.

Đối với báo cáo tài chính giữa niên độ (bao gồm cả dạng đầy đủ và tóm tắt), doanh nghiệp cũng cần lập Bản thuyết minh báo cáo tài chính theo quy định của Chuẩn mực kế toán số 27 về “báo cáo tài chính giữa niên độ” và các thông tư hướng dẫn liên quan.

Bản thuyết minh báo cáo tài chính của doanh nghiệp phải bao gồm các nội dung sau đây:

• Các thông tin liên quan đến việc lập và trình bày báo cáo tài chính, bao gồm các chính sách kế toán cụ thể được lựa chọn và áp dụng cho các giao dịch và sự kiện quan trọng.
• Trình bày các thông tin theo yêu cầu của các chuẩn mực kế toán mà chưa được đề cập trong các báo cáo tài chính khác (các thông tin quan trọng).
• Cung cấp thông tin bổ sung chưa được đề cập trong các báo cáo tài chính khác, nhưng cần thiết để đảm bảo việc trình bày trung thực và hợp lý về tình hình tài chính của doanh nghiệp.
• Bản thuyết minh báo cáo tài chính cần được tổ chức một cách có hệ thống. Mỗi mục trong Bảng cân đối kế toán, Báo cáo hoạt động kinh doanh và Báo cáo lưu chuyển tiền tệ cần được liên kết với các thông tin liên quan trong Bản thuyết minh báo cáo tài chính.

Trên đây là hướng dẫn về cách thực hiện báo cáo tài chính dành cho tất cả các kế toán viên. Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào khác, xin vui lòng liên hệ với GTAX để được hỗ trợ!